MÜASİR TERRORİZMİN MAHİYYƏTİ VƏ TƏZAHÜR FORMALARI

Haqverdiyev Eldar İslam oğlu,
Azərbaycan Respublikası Dövlət Sərhəd Xidmətinin Akademiyası rəisinin tədris işləri üzrə
müavini – tədris şöbəsinin rəisi, polkovnik
E-mail: [email protected]

Qlo­bal­laş­ma şə­rai­tin­də müa­sir dünya­nın qar­şı­laş­dı­ğı əsas və ən dəh­şət­li, tə­latümlü prob­lem­lər­dən bi­ri ter­ro­rizm, onun müxtə­lif tə­zahür for­ma­la­rı və nə­ti­cə­lə­ri­dir. Bu tə­zahür for­ma­la­rı həm in­ki­şaf et­miş, həm də in­ki­şaf et­mək­də olan ölkə­lər­də müxtə­lif də­rə­cə­də özünü göstə­rir. Müa­sir dövrün əsas re­al­lı­ğı on­dan iba­rət­dir ki, ter­ro­rizm ək­sər ölkə­lə­rin təhlü­kə­siz­li­yi üçün ən­gəl ol­maq­la ya­na­şı, böyük si­ya­si, hüqu­qi, iq­ti­sa­di və mə­nə­vi it­ki­lə­rə və tə­lə­fat­la­ra gə­ti­rib çı­xa­rır. Ter­ro­rizm elə bir aman­sız bə­la, ter­ror­çu isə mə­nə­viy­ya­tı­nı itir­miş elə bir şəxs­dir ki, on­la­rın qur­ban­la­rı is­tə­ni­lən ölkə, is­tə­ni­lən şəxs, hət­ta hə­min ter­ror­çu­nun ən ya­xın qo­hu­mu ola bi­lər.

XX əs­rin 60-cı il­lə­rin­dən baş­la­ya­raq ter­ro­rizm xüsu­si­lə da­ha ge­niş in­ki­şaf et­mə­yə baş­la­mış­dır. Son mə­lu­mat­la­ra görə hal-ha­zır­da dünya­da 500-dən ar­tıq ter­ro­rizm­lə qey­ri-le­qal məş­ğul olan təş­ki­lat və qrup­laş­ma mövcud­dur. Qeyd edək ki, tək­cə 1968-1980-ci il­lə­ri əha­tə edən dövr ər­zin­də bu qrup­laş­ma və təş­ki­lat­lar tə­rə­fin­dən 6700 ter­ror ak­tı törə­dil­miş­dir ki, bu­nun nə­ti­cə­sin­də 3668 adam ölmüş, 7474 nə­fər isə müxtə­lif bə­dən xə­sa­rət­lə­ri ala­raq ya­ra­lan­mış­lar [1, s. 42].

Ha­zır­kı şə­ra­it­də ekst­re­mist əh­vali-ru­hiy­yə­li qrup, təş­ki­lat və şəxs­lə­rin ter­ro­rizm fəa­liy­yə­ti güclən­miş, on­la­rın an­tiin­sa­ni xa­rak­te­ri mürək­kəb­ləş­miş və da­ha da yüksəl­miş­dir. Xa­ri­ci təd­qi­qat mər­kəz­lə­ri­nin nə­ti­cə­lə­ri­nə görə ter­ror sa­hə­sin­də məc­mu büdcə il­də 10 mil­yard­dan 30 mil­yard ABŞ dol­la­rı­na­dək təş­kil edir [2].

Günümüzdə ter­ro­rizm bir tə­zahür ki­mi yal­nız dövlət xa­dim­lə­ri­ni və bey­nəl­xalq qu­rum­la­rı de­yil, elə­cə də bütün dünya­da mil­yon­lar­la və­tən­da­şı düşündürür. Hal-ha­zır­da hər gün kütlə­vi in­for­ma­si­ya va­si­tə­lə­rin­də bu və ya di­gər for­ma­da ter­ro­rizm prob­lem­lə­ri­nə və onun­la müba­ri­zə yol­la­rı­na to­xu­nu­lur. Bu da tə­sadü­fi de­yil. Çünki hər gün bu və di­gər ölkə­də dəh­şət­li ter­ror ak­tı törə­di­lir. Bu­nun ən ba­riz nümu­nə­si ki­mi Ya­xın Şərq­də baş ve­rən ha­di­sə­lə­ri və Uk­ray­na­da cə­rə­yan edən pro­ses­lə­ri göstər­mək ki­fa­yət­dir. Son dövrlər­də, xüsu­si­lə də ABŞ-da 11 sent­yabr 2001-ci il ha­di­sə­sin­dən son­ra elə bir hal ol­ma­yıb ki, dövlət və höku­mət baş­çı­la­rı­nın iki­tə­rəf­li və çox­tə­rəf­li görüşlə­rin­də ter­ror prob­le­mi müza­ki­rə olun­ma­sın. Bey­nəl­xalq ter­ro­rizm ar­tıq dünya üçün özünün tə­xi­rə­sa­lın­maz həl­li­ni gözlə­yən qlo­bal prob­le­mə çev­ril­mək­də­dir.

Məqaləni tam oxumaq üçün faylı endirin.